Αββά Charles-Michel de l’Épée: Η ιστορία του “πατέρα των κωφών”- Tου Γιώργου Σταμάτη, Γενικού Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Αββά Charles-Michel de l’Épée: Η ιστορία του “πατέρα των κωφών”
Άρθρο του Γιώργου Σταμάτη, Γενικού Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Ένα από τα ουσιαστικά και θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα που αναδείχθηκε ήδη από την περίοδο του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και σήμερα θεωρείται αυτονόητη κατάκτηση του κοινωνικού μας πολιτισμού είναι η ισότιμη και ανεμπόδιστη πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους. Δυστυχώς όμως ακόμη και σε αυτήν την ακλόνητη βεβαιότητα, υπάρχουν ορισμένα παιδιά, που όταν δεν εφαρμόζονται συμπεριληπτικές πολιτικές, δεν ξεκινούν από την ίδια αφετηρία με τους συνομηλίκους τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι κωφοί και βαρήκοοι μαθητές, οι οποίοι μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα δεν λάμβαναν κανενός είδους οργανωμένης εκπαίδευσης και δε συμπεριλαμβάνονταν καθόλου στο σχεδιασμό των κρατικών πολιτικών για την παιδεία. Δεδομένου του γεγονότος ότι η ακοή διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, ήταν για τους περισσότερους ιδιαίτερα δυσχερής η παρακολούθηση των μαθημάτων με τις τυπικές μεθόδους διδασκαλίας.
Η κατάσταση βελτιώθηκε σε σημαντικό βαθμό από μια εμβληματική προσωπικότητα, τον Αββά Charles-Michel de l’Épée, ο οποίος με την ευρηματικότητα και την αφοσίωση του άλλαξε ριζικά τις ζωές εκατομμυρίων συνανθρώπων του.
Ο l’Épée, ευρύτερα γνωστός με το προσωνύμιο Ο πατέρας των κωφών, γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου του 1712 στις Βερσαλλίες της Γαλλίας. Προερχόταν από ιδιαίτερα εύπορη οικογένεια, αφού ο πατέρας του, που εργαζόταν ως αρχιτέκτονας στο Παλάτι, σχεδίασε τα νέα ανάκτορα του Λουδοβίκου XIV. Αρχικά σπούδασε θεολογία, με σκοπό να υπηρετήσει την καθολική εκκλησία από τη θέση του κληρικού.
Όμως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του ο επίσκοπος των Παρισίων αρνήθηκε να τον χειροτονήσει, διότι ο de l’Épée δεν δέχτηκε να υπογράψει δήλωση καταδίκης του γιανσενισμού, όπως ζητείτο από τους ιερείς την περίοδο εκείνη. Στη συνέχεια σπούδασε νομικά, αλλά μόλις έγινε δεκτός στο δικηγορικό σώμα, ο επίσκοπος συναίνεσε τελικά στη χειροτονία του ως ιερέα.
Επιστρέφοντας στο Παρίσι συνδέθηκε με στενή φιλία με τον πατέρα Βανίνο και ανέπτυξαν από κοινού πολυσχιδή φιλανθρωπική δράση. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα Βανίνου, ο l’Épée ανέλαβε τη συνέχιση του έργου του προκατόχου του, σχετικά με την εκπαίδευση δύο εκ γενετής κωφών διδύμων κοριτσιών. Ανταποκρίθηκε σε αυτήν την πρόκληση με πρωτοφανή ζήλο, επινοώντας ως μέθοδο διδασκαλίας ένα συνδυασμό κινήσεων και χειρονομιών, οι οποίες αντικαθιστούσαν το φωνητικό αλφάβητο.
Η συμβολή του αυτή έμελε στη συνέχεια να σηματοδοτήσει μια πραγματική επανάσταση για την εκπαίδευση των ατόμων με απώλεια ακοής, διότι μέχρι τότε μόνο ελάχιστοι κωφοί με μεγάλη οικονομική άνεση είχαν τη δυνατότητα να μορφωθούν μέσω εξατομικευμένων τρόπων διδασκαλίας που δημιουργούσαν οι καθηγητές τους, αλλά δεν είχαν ποτέ δημοσιοποιηθεί. Η μόνη αξιόλογη προσπάθεια που ήταν μέχρι τότε γνωστή, ήταν η μέθοδος του Ισπανού εκπαιδευτικού Juan Pablo Bonet , ο οποίος εστίαζε στη δυνατότητα των κωφών να αρθρώνουν προφορικό λόγο με τον κλασικό τρόπο ομιλίας.
Η αξιοσημείωτη πρόοδος των μαθητριών του, οδήγησε τον l’Épée στην πεποίθηση ότι, «οι κωφοί πρέπει να μαθαίνουν αποκλειστικά με οπτικό τρόπο, όλα όσα οι άλλοι μαθαίνουν με τη χρήση της ακοής».
Στη συνέχεια εφάρμοσε τη μέθοδο του διδάσκοντας και άλλα παιδιά. Το 1755 ίδρυσε το πρώτο σχολείο για κωφούς στη Γαλλία με προσωπική του χορηγία. Η διδασκαλία γινόταν με τη μέθοδο που είχε επινοήσει και γρήγορα η φήμη του εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα.
Αυτό που τον διαφοροποιεί από άλλους εκπαιδευτικούς που δίδασκαν στο παρελθόν κωφούς μαθητές, είναι ότι ο de l’Épée όχι μόνο δεν κράτησε τη μέθοδο του μυστική, αλλά οργάνωσε και τμήματα εκμάθησης της σε συναδέλφους του, Γάλλους και αλλοδαπούς, δίνοντας της από την αρχή μια διεθνή διάσταση.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι εκπαιδευτικοί που διδάχθηκαν τη μέθοδο του να ιδρύσουν σχολεία για κωφούς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η μέθοδος του, η οποία μετά το θάνατο του αναπτύχθηκε περαιτέρω από το μαθητή και διάδοχο του Abbé Sicard. , αργότερα εξελίχθηκε και αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία της διεθνούς νοηματικής γλώσσας (international sign language) και των εθνικών νοηματικών γλωσσών.
Πέθανε στις 23 Δεκεμβρίου του 1789 στο Παρίσι και ο τάφος του βρίσκεται στην εκκλησία του Saint-Roch, κάτω από το χάλκινο μνημείο που ανεγέρθηκε προς τιμή του το 1838. Δύο χρόνια αργότερα, η γαλλική εθνοσυνέλευση αναγνώρισε ότι οι κωφοί έχουν ίσα δικαιώματα με τους συμπολίτες τους, σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Την ίδια χρονιά το σχολείο του αναγνωρίστηκε επίσημα από τη γαλλική κυβέρνηση ως το Εθνικό Ινστιτούτο για κωφούς (Institution Nationale des Sourds-Muets) .
Η συμβολή του υπήρξε καθοριστική, διότι έθεσε τη φιλοσοφία και το πλαίσιο, πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν οι νοηματικές γλώσσες που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο.
Η συνεισφορά του ήταν καταλυτική, όχι μόνο ως προς την προώθηση της εκπαίδευσης των κωφών, αλλά και ως προς τη συνολική κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους σε ίση βάση με το γενικό πληθυσμό. Χάρης στη νοηματική γλώσσα που εφηύρε, τα άτομα με σοβαρά προβλήματα ακοής μπορούσαν πλέον να εκπροσωπούν οι ίδιοι τον εαυτό τους στις δημόσιες αρχές και τα δικαστήρια, ενώ μέχρι τότε οι υποθέσεις τους διεκπεραιώνονταν υποχρεωτικά από τρίτο πρόσωπο.
Μέσα από την πολυδιάστατη δράση του ανέδειξε τις ανάγκες της κοινότητας των κωφών και έθεσε ουσιαστικά το ζήτημα της ισότητας των ευκαιριών και των δικαιωμάτων τους για εκπαίδευση, εργασία, συμμετοχή στη δημόσια ζωή στο ίδιο πλαίσιο και με τους ίδιους όρους με όλους τους πολίτες.
Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι με την ανιδιοτελή προσφορά του και το ουσιαστικό επιστημονικό του έργο υπήρξε ένας από τους πρώτους εμπνευστές της ενεργής ενσωμάτωσης και της κοινωνικής συμπερίληψης των ατόμων με αναπηρία σε όλα τα πεδία πολιτικής και τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής.
Δείτε επίσης
Παρακαλούμε μην παραλείπετε να αναφέρετε το especial.gr ως πηγή, με ενεργό link προς τη διεύθυνση https://www.especial.gr/abba-charles-michel-de-l-epee-i-istoria-toy-patera-twn-kwfwn-tou-giorgou-stamati/ όταν αναδημοσιεύετε το περιεχόμενό μας.
