Ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο-Σε συνθήκες «κρίσης» σε εφήβους μαθητές

Ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο – Σε συνθήκες «κρίσης» σε εφήβους μαθητές – Αρθρο της Ελένης Μακαντάση, Κοινωνικής Λειτουργού (ΠΕ30) σε ΕΔΕΑΥ.

Ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο

Δημοσιεύουμε ακολούθως άρθρο της Ελένης Μακαντάση, Κοινωνικής Λειτουργού (ΠΕ30) σε ΕΔΕΑΥ, σχετικά με την μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο σε συνθήκες κρίσης.

Ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο

σε συνθήκες «κρίσης» σε εφήβους μαθητές

Η περίοδος που διανύει η ανθρωπότητα τώρα, έχει χαρακτηριστεί και είναι πρωτόγνωρη για όλους μας. Η παγκόσμια πανδημία, που επέφερε ο ιός Covid-19 (συμφωνά με τον ΠΟΥ), αποτελεί περίοδο κρίσης του πολυτιμότερου στοιχείου της ανθρώπινης ύπαρξης, της Υγείας, καθώς έχει επιφέρει και ίσως να επιφέρει μια σειρά άλλων κρίσεων και αλλαγών.

Γεγονός είναι, ότι είναι μια κατάσταση που μεταβήκαμε ξαφνικά και καθόλου ομαλά. Από την πρότερη πραγματικότητα που βιώναμε μετακινηθήκαμε σε μια νέα, για την ακρίβεια σε νέες. Παρατηρώντας τα γεγονότα, καθημερινά εξελίσσεται ένα νέο δεδομένο που ανατρέπει το προηγούμενο. Χρήσιμη επισήμανση για την ομαλή μετάβαση σε όλες αυτές τις αλλαγές που βιώνουμε είναι,  να εστιάζουμε στο συναίσθημα μας και στην κριτική μας σκέψη.

Ένα στοιχείο που δεν ευνόησε την ομαλή μετάβαση στην συνεχώς εξελισσόμενη πραγματικότητα που ζούμε σήμερα, θα μπορούσε να αποτελέσει το γεγονός ότι βρεθήκαμε κάπως ανοχύρωτοι με μόνο «όπλο» κατά του ιού, τα συναισθήματα και την ατομική μας ευθύνη, ενώ συλλογικά αγαθά στην χώρα μας, όπως της Υγείας  και της Παιδείας, βάλλονται εδώ χρόνια και φάνηκαν να είναι παραμελημένα κυρίως από κρατικές ευθύνες (βλ. ελλείψεις από υγειονομικό προσωπικό στα νοσοκομεία, μετατροπή της εκπαίδευσης σε τηλέ- εκπαίδευση με περιπτώσεις εκπαιδευτικών και μαθητών χωρίς πρόσβαση σε διαδίκτυο κ.α).

Οι μεταβολές και αλλαγές που βιώνει η μέση Ελληνική οικογένεια, παράλληλα με την κρίση Covid 19, μπορεί να είναι για τους ενήλικες σε επίπεδο της υγείας (σωματικής και ψυχικής), των σχέσεων (προσωπικών, κοινωνικών, εργασιακών, οικονομικών κ.α).

Ενώ τα ανήλικα μέλη των οικογενειών βιώνουν την αναπτυξιακή/βιολογική/ψυχοσυναισθηματική αλλαγή τους, την διακοπή της σχολικής διαδικασίας με τον γνωστό τρόπο και τη μετάβαση τους, σ έναν άλλο τρόπο εκπαίδευσης (όσοι έχουν πρόσβαση) μέσω διαδικτύου, την απομάκρυνση από παρέες και συνομηλίκους, την μείωση της κοινωνικοποίησης και επιπρόσθετα κάποιοι βιώνουν το άγχος της αλλαγής της βαθμίδας στην εκπαίδευση.

Η ομαλή μετάβαση, από βαθμίδα σε βαθμίδα, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευση είναι σημαντική γιατί είναι αυτή που καθορίζει την ψυχοκοινωνική εξέλιξη, την σχολική επίδοση του μαθητή-τρια. Στο παρόν άρθρο θα γίνει μια προσπάθεια, αναφοράς για την ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο σε συνθήκες «κρίσης» σε εφήβους μαθητές.

Ως μετάβαση γενικότερα, ορίζεται η μετακίνηση από τον έναν τόπο σε άλλο, πρόκειται για εξελικτική διαδικασία που οδηγεί από τη μια κατάσταση σε άλλη. Συνεπώς, η μετάβαση δεν αφορά μόνο στη φυσική μεταβολή του περιβάλλοντος, αλλά και στην ψυχολογική διαδικασία που περνάει το άτομο μέσα σε αυτή την αλλαγή.

Μεταβάσεις συμβαίνουν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων. Μεταβαίνοντας από το ένα αναπτυξιακό/βιολογικό στάδιο στο άλλο, το άτομο περνάει διαρκώς από στάδια ωρίμανσης. Η μετάβαση σχετίζεται με την κρίση, είναι μια κατάσταση αλλαγής και μεταμόρφωσης, μια αλλαγή κατάστασης, μια μεταβολή στους ρόλους, μια νέα αίσθηση του εαυτού.

Η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο είναι μια σημαντική αλλαγή στη ζωή του ατόμου. Σε αυτή, ο μαθητής από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καλείται να διαχειριστεί την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος (κτιριακές υποδομές, τρόπος διεξαγωγής μαθημάτων, εναλλαγή εκπαιδευτικών ειδικοτήτων, ένα διαφορετικό πλαίσιο συνεπειών των πράξεων του) και να προσαρμοστεί στα καινούρια συναισθηματικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά θέματα που προκύπτουν.

Οι διαφορές μεταξύ των δυο βαθμιδών είναι αρκετές, αφού στο Γυμνάσιο οι μαθητές φεύγουν από το οικείο και άνετο περιβάλλον του Δημοτικού, χάνουν το δάσκαλο-α, πιθανόν την κοινωνική ομάδα με τους φίλους και τους γνώριμους αρχίζουν να εκτίθενται σε προκλήσεις και δυσκολίες που συνδέονται με τα μαθήματα, τη διαχείριση του χρόνου και το φόρτο εργασίας (Δημητριάδου, 2011).

Επιπρόσθετα η μετάβαση αυτή συμπίπτει και με τη βιολογική αλλαγή στη ζωή των μαθητών, από την παιδική στην εφηβική ηλικία.

Οι συνθήκες που επηρεάζουν την ομαλή μετάβαση των μαθητών είναι: ο χαρακτήρας/βιολογική κατάσταση, οι οικογενειακές σχέσεις, οι σχέσεις που έχουν αναπτύξει έως τώρα οι πιο οικείες, οι κοινωνικές ευρύτερα, με συνομήλικους και τους δασκάλους τους η οικονομική και πολιτισμική τους καταβολή, οι δυνατότητες ίσων ευκαιριών.

Σύμφωνα με την Rayner, (1997) η μετάβαση στην εφηβεία είναι απώλεια. Ο μαθητής χρειάζεται το σχολείο ως σταθμό, την οικογένεια ως σύμμαχο, τον δάσκαλο-α ως συνοδοιπόρο.

Οπότε ακόμα και σε αυτές τις συνθήκες (τηλε- εκπαίδευση) θα ήταν χρήσιμη η συνεργασία σχολείου οικογένειας για την ομαλότερη προσαρμογή στην νέα βαθμίδα.

Θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν έπειτα από συζήτηση, από κοινού δραστηριότητες δασκάλου/ας, γονέων/κηδεμόνων με τους μαθητές όπως:

• Δημιουργία ενός κουτιού/άλμπουμ φωτογραφιών και αναμνήσεων  από το δημοτικό
• Δημιουργία ενός λευκώματος με σκέψεις και συναισθήματα γι’ αυτά που κρατάνε από αυτή την περίοδο της ζωής τους, αυτά που θέλουνε να αλλάξουν κι αυτά που αφήνουνε πίσω.
• Ενημέρωση των μαθητών μέσω έγκυρων ιστοσελίδων για το πρόγραμμα στο Γυμνάσιο, για τα μαθήματα, για τις απουσίες κ.α.
• Διαδικτυακή επίσκεψη των μαθητών στο blog του Γυμνασίου, που θα μεταβούν την νέα σχολική χρονιά
• Ενίσχυση της ελεύθερης έκφρασης των συναισθημάτων και σκέψεων, για το τι φοβούνται (οι μαθητές), τι ονειρεύονται, σε τι ελπίζουν με το μεγάλωμα τους
• Καθησυχασμός για το γεγονός ότι κάποιες σχέσεις με τους συνομηλίκους θα χαθούν.
• Ενίσχυση της αυτοεικόνας και της αυτοεκτίμησης των παιδιών, ώστε να έχουν την δυνατότητα να κοινωνικοποιηθούν και να δικτυωθούν στην επόμενη βαθμίδα αλλά και να προστατευτούν από κακοτοπιές.
• Ορθή χρήση ορίων και συμβουλών.
• Προβολή του δικού μας παραδείγματος (ενηλίκων, γονέα ή δασκάλου).
• Δίνουμε στα παιδιά την δυνατότητα (μέσα από συζήτηση) να σκεφτούν (και ίσως να πράξουν), το πώς θα ήθελαν «χαιρετήσουν» το Δημοτικό και να κλείσουν αυτό το κύκλο, με τον τρόπο που επιθυμούν τα ίδια.

Είναι μερικές από τις προτάσεις, αφορμή για συζήτηση, με τους μαθητές για την μείωση του άγχους και την ομαλότερη μετάβαση στην νέα βαθμίδα. Σίγουρα η σχέση, είτε ως γονιός του εκάστοτε μαθητή-τριας είτε ως δάσκαλος-α, μπορεί να παράγει τις καλύτερες πρακτικές.

Τέλος αξίζει να αναφερθεί, ότι υπάρχουν και μαθητές που αντιμετωπίζουν έντονους, κοινωνικούς ανασταλτικούς παράγοντες μετάβασης (μεταβαλλόμενες συνθήκες οικογένειας, μετανάστευση, μαθησιακές δυσκολίες, ειδικές ανάγκες και αναπηρίες, συνθήκες φτώχειας, εξαρτήσεις (ουσίες, διαδίκτυο), αποξένωση, πολιτικοί παράγοντες) εκεί θα ήταν χρήσιμη η σύνδεση της οικογένειας ή του σχολείου, για την υγιή εξέλιξη του παιδιού με τις κοινωνικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες γονεïκής υποστήριξης, γενικότερα υπηρεσίες της κοινότητας.

Οι ψυχοκοινωνικές μεταβάσεις είναι σαν «γέφυρες», και τις περνάμε σε πολλές καταστάσεις της ζωή μας, συνδέει το παλαιότερο με τον νεότερο μας εαυτό, παράδοξα αυτό σημαίνει ωρίμανση, γι’ αυτό και τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες είναι χρήσιμο να δίνουμε χώρο, χρόνο σε αυτές  και να γίνονται αφορμή για πιο ώριμες αλλαγές και εξέλιξη.

Εξάλλου η ζωή η ίδια μας δείχνει από την παιδική μας ηλικία, ότι όταν κλείνει ένας κύκλος, ανοίγει ένας άλλος, το σημαντικό είναι να είμαστε παρόντες-ούσες και να συνδημιουργούμε αυτούς τους κύκλους.

Ελένη Μακαντάση

ΠΕ30 Κοινωνική Λειτουργός MSc

Αναπληρώτρια Εκπαιδευτικός, σε Ε. Δ. Ε. Α. Υ.

Δείτε επίσης

Σχέδιο ανοίγματος σχολείων: Οχι τα Ειδικά-12.06 λήξη έτους-Πιθανά 01.09 η νέα χρονιά-Πανελλαδικές 15.06

Φίλης για άνοιγμα σχολείων: Θα έχουμε ανοιχτά σχολεία-φαντάσματα

Παρακαλούμε μην παραλείπετε να αναφέρετε το especial.gr ως πηγή, με ενεργό link προς τη διεύθυνση https://www.especial.gr/omali-metavasi-apo-to-dhmotiko-sto-gumnasio-se-sunthikes-krisis-se-efivous/ όταν αναδημοσιεύετε το περιεχόμενό μας.